धक्कादायक! पडद्यावर स्विमूट सूट घालणारी पहिली भारतीय अभिनेत्री
भारतीय सिनेमात सर्वात आधी कोणी धाडस केलं? बॉलिवूडमधील तारका नाही, तर मीनाक्षी शिरोडकर नावाच्या मराठी अभिनेत्रीने. हे धाडसी कृत्य १९३८ मध्ये घडलं आणि एकच खळबळ उडाली! चला, भारतीय चित्रपटाच्या इतिहासातील या आकर्षक घटनेत डोकावूया.
मीनाक्षी शिरोडकर: एक मार्गदर्शक
१९१६ मध्ये रतन पेडणेकर म्हणून जन्मलेल्या मीनाक्षी शिरोडकर मराठी चित्रपट, नाटक आणि दूरदर्शनमध्ये एक प्रतिष्ठित व्यक्ती होत्या. पण, १९३८ मधील ‘ब्रह्मचारी’ चित्रपटातील ‘यमुना जली खेलू खेल’ या गाण्यात स्विमूट सूट घालून त्यांनी सर्व काही बदलून टाकलं. या धाडसी कृत्याने त्यावेळच्या रूढीवादी समाजाला आव्हान दिलं. यामुळे प्रेक्षक चकित झाले आणि शिरोडकर पडद्यावर स्विमूट सूट घालणाऱ्या पहिल्या भारतीय अभिनेत्री ठरल्या.
ज्या स्विमूट सूटच्या दृश्याने देशाला धक्का बसला
१९३० च्या दशकातील भारताची कल्पना करा. समाज खूपच पारंपरिक होता. एखाद्या महिलेने पडद्यावर स्विमूट सूट घालणं ही कल्पनाच करता येत नव्हती. शिरोडकर यांचा निर्णय खूपच धाडसी होता. त्यांनी स्वीकारार्ह मानल्या जाणाऱ्या गोष्टींची सीमा ओलांडली. या एका दृश्याने सांस्कृतिक नियम आणि कलात्मक अभिव्यक्तीबद्दल चर्चा आणि वादविवाद सुरू केले.
स्विमूट सूट ते बिकिनी: शर्मिला टागोर यांचे धाडसी पाऊल
शिरोडकर स्विमूट सूट घालणाऱ्या पहिल्या अभिनेत्री असल्या, तरी शर्मिला टागोर यांनी एक पाऊल पुढे टाकलं. १९६० आणि ७० च्या दशकात, त्या ‘ॲन इवनिंग इन पॅरिस’ चित्रपटात बिकिनी घालणाऱ्या पहिल्या बॉलिवूड अभिनेत्री ठरल्या. यामुळे पडद्यावरील प्रतिनिधित्व आणि महिलांच्या भूमिकांबद्दलची चर्चा आणखी वाढली. टागोर यांनी फिल्मफेअर मासिकासाठी बिकिनीमध्ये प्रसिद्ध फोटोशूटही केलं, ज्यामुळे त्यांची स्थिती आणखी पक्की झाली.
इतर अभिनेत्री ज्यांनी धाडस केलं
त्यांच्या पावलावर पाऊल ठेवून, इतर अभिनेत्रींनीही पडद्यावर स्विमवेअर स्वीकारलं. यात ‘संग्राम’ (१९५०) मधील नलिनी जयवंत, ‘आवारा’ (१९५१) मधील नर्गिस आणि ‘दिल्ली का ठग’ (१९५८) मधील नूतन यांचा समावेश आहे. प्रत्येक देखावा, शिरोडकर यांच्यापेक्षा कमी धक्कादायक असला तरी, भारतीय सिनेमात महिलांच्या बदलत्या चित्रणाला त्यांनी हातभार लावला.
भारतीय सिनेमातील पहिली महिला
दुर्गाबाई कामत यांना ओळखणं महत्त्वाचं आहे. त्या १९१३ मध्ये ‘मोहिनी भस्मासुर’ या भारतीय चित्रपटात काम करणाऱ्या पहिल्या महिला होत्या. हेच एक मोठं यश होतं, ज्याने भविष्यातील अभिनेत्रींसाठी मार्ग मोकळा केला.
धाडसी निवडींचा वारसा
‘ब्रह्मचारी’ चित्रपटातील मीनाक्षी शिरोडकर यांचा स्विमूट सूटचा देखावा फक्त चित्रपटातील एक क्षण नव्हता. तो एक सांस्कृतिक महत्त्वाचा टप्पा होता. त्यांनी रूढींना आव्हान देण्याची तयारी दर्शवली. भविष्यातील अभिनेत्रींसाठी त्यांनी दरवाजे उघडले. शिरोडकर यांच्या धाडसी निवडीने भारतीय सिनेमाच्या इतिहासात पडद्यावर स्विमूट सूट घालणारी पहिली अभिनेत्री म्हणून त्यांची जागा निश्चित केली, ज्यामुळे भारतीय चित्रपटात महिलांच्या अधिक प्रगतीशील चित्रणाला मार्ग मिळाला.